Nowizna

Stam miejsca z dnia 23/7/2022

Pierwsza wzmianka o miejscowości Noam Villam pochodzi z dokumentu

Bolka I świdnickiego wystawionego 8 września 1292 roku w Krzeszowie, a dotyczącego założenia

i uposażenia klasztoru cystersów w tej miejscowości.

W połowie XVI wieku właścicielem Nowizny był Bernhard von Schelndorf (zm.1593r.),

i on to właśnie wybudował pierwszy, renesansowy dwór, który w regestach z 1565 roku wzmiankowany

jest jako nowo wzniesiony.

Dowodem na to jest wyryta na nadprożu w najstarszej części pałacu data 1565.

Był to niewielki budynek na planie umiarowego prostokąta, posiadający dwie kondygnacje mieszkalne.

Dopiero w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy to właścicielem został Christian Friedrich Graf zu Stolberg-Wernigerode

nastąpiła gruntowna rozbudowa całego założenia. Forma renesansowa zyskała późnobarokowy kostium i

nowe reprezentacyjne wnętrza.

Dwór zamieniono w pałac, w którym wydzielono autonomiczne części - pałac przedni,

pałac środkowy a nawet zwierzyniec.

W tak przebudowanej rezydencji Ferdynand von Stolberg-Wernigerode,

który był także właścicielem pobliskich Pieszyc, przyjął 6 czerwca 1813 roku króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III,

który obrał sobie pałac w Nowiźnie na główną kwaterę podczas trwającego tego lata rozejmu w czasie wojen napoleońskich.

Dalsza rozbudowa pałacu nastąpiła gdy stał się własnością rodziny von Perponcher-Sedlnitzky.

Pierwszej polegającej na dobudowie kolejnego skrzydła oraz wzniesieniu bocznych ryzalitów przypominających

wieże dokonał Wilhelm w 1890 roku, a dalszej Alexander na początku XX wieku.

Pod koniec II wojny światowej w pałacu znajdowała się kwatera wojsk niemieckich cofających się przed nacierającą Armią

Czerwoną.

Żona Friedricha Karla, Claudia Perponcher wraz z córką wyjechały w głąb

w obawie przed nadciągającym wrogiem.

Hrabia von Perponcher-Sedlnitzki pozostał w pałacu wraz ze stacjonującym wojskiem.

W obliczu nadciągającego frontu żołnierze opuścili swoją kwaterę, a wraz z nimi właściciel pałacu,

który starał się zabrać co cenniejsze przedmioty.

Jak wiadomo, przez Czechy wyjechał do Niemiec, gdzie zmarł 28 grudnia 1957 roku.

W 1945 r. pałac zajęli żołnierze radzieccy, którzy stacjonowali tutaj półtora roku

W 1987 r. otrzymała pałac na własność, tytułem odszkodowania za majątek utracony na wschodzie,

pani Maria Szczepańska, z domu Wyspiańska, która zapisała budynek w testamencie swojej wnuczce Alicji Pasieka.

Lecz przez piętnaście lat kobiety nie mogły zamieszkać w swoim pałacu, bo zamieszkiwał tam jeden lokator,

który doprowadził do całkowitej dewastacji pałacu. Dopiero w 2002 roku pani Alicja Pasieka,

wnuczka znanego malarza Stanisława Wyspiańskiego, mogła się wprowadzić do swojej posiadłości,

w której nie było już nic.

W 2007 roku pani Alicja Pasieka sprzedała pałac obecnemu właścicielowi,

który powoli doprowadza budynek do dawnej świetności

22/3/2019